Gebruikershulpmiddelen

Site-hulpmiddelen


kraan:gebruikte_bronnen

1.2 Gebruikte bronnen

Om deze stamboom zo betrouwbaar mogelijk te maken is het gebruik van bronnen noodzakelijk. Tegenwoordig is er veel informatie te vinden op het internet, maar na controle met officiële bronnen en familie komt dan naar voren dat data foutief is. In dit document verwijzen gebeurtenissen zo veel mogelijk naar een bron van de burgerlijke stand, kerkarchief, gaardersarchief, eigen foto’s, familiedrukwerk, publicaties en gesprekken met betrokkenen. Kortom zo dicht mogelijk bij de bron. Dit wil nog niet zeggen dat alles precies klopt, maar komt het dichtste bij de echte feiten. Menselijke fouten, zoals bijvoorbeeld bij de Burgerlijke stand zijn niet uit te sluiten. Vaak zie je dit terug dat een naam na verloop anders is geschreven, bijvoorbeeld Craen, Kraen en Kraan of Pouw en Pauw. Zeker in de 18 en 19e eeuw kon nog niet iedereen lezen om een akte te controleren.

Burgerlijke stand

Sinds de invoering van de burgerlijke stand in 1811 heeft elke Nederlandse gemeenteambtenaren van de burgerlijke stand in dienst. Zij maken een akte op van de belangrijkste gebeurtenissen in het leven: een geboorteakte, een huwelijksakte (soms ook een echtscheidingsakte) en een overlijdensakte. In de akten staan gegevens over de personen (zoals namen) en de gebeurtenis (bijvoorbeeld de datum). De akten worden opgenomen in de registers van de burgerlijke stand. Om privacy redenen worden de akten van de burgerlijke stand pas na een bepaalde periode openbaar gemaakt. Zo komen overlijdensakten na 50 jaar, huwelijksakten na 75 jaar en geboorteakten pas na 100 jaar vrij en kunnen dan via de website wiewaswie.nl geraadpleegd worden.

Kerkarchief

In de periode vóór 1811 werden zaken als geboorte, huwelijk en overlijden niet geregistreerd door de overheid, maar door de kerken, die doop- trouw- en begraafboeken (DTB) aanlegden. De officiële naam hiervoor was “Retroacta van de Burgerlijke Stand”. Niet alle DTB-registers zijn compleet, omdat kerken dit niet altijd overhandigden aan de burgerlijke stand wat verplicht was. In de doopboeken worden enkel de doopdata, de dopeling zelf én de namen van de beide ouders vermeld. Het moment van geboorte wordt vaak niet genoemd.

Er bestaan trouwboeken van gerechten en kerkgenootschappen. Voor de wet was een huwelijk alleen rechtsgeldig als het was gesloten voor een Gereformeerde kerk. De familie Kraan in dit document is op een enkele uitzondering na Katholiek met als gevolgd dat ze dus ook moesten trouwen voor de wet bij Schout en Schepenen. Voorafgaand aan een huwelijk werden de trouwplannen in de kerk aangekondigd zodat mensen nog bezwaar konden maken. Deze huwelijksaankondigingen werden opgeschreven in een ondertrouwregister en wijkt dus af van de daadwerkelijke trouwdatum.

Begraafboeken werden gebruikt om begraafrechten vast te leggen. Het kon gaan om inkomsten uit het verhuren van de lijklakens, de baar en het baarkleed en voor het zogenaamde overluiden van de klokken bij de begrafenis. Ook zijn er begraafboeken waarin de eigenaren van graven werden vermeld. Een begraafregister bevat meestal alleen de datum van de begraving en dus niet de datum van overlijden.

Door armoede konden de meeste mensen niet goed of helemaal niet lezen en schrijven. Er werden veel fouten in het DTB-register gemaakt, omdat er geen vaste spelling bestond en daarbij, verliep alles op het gehoor. Er was geen controle van de aangebrachte namen. Rooms-Katholieke registers zijn meestal in het Latijn geschreven. Ook het oud-Nederlands schrift kan problemen opleveren. Er was geen uniforme spelling en soms zijn letters anders geschreven dan we nu gewend zijn.

Gaardersarchief

De naam gaardersarchieven is een verzamelnaam voor de archieven die gevormd zijn door de secretarissen van dorpen en steden in Holland in hun functie van gaarder van bepaalde gewestelijke belastingen. Het gaat om belastingen op verkoop van onroerende goederen, collaterale succes, op openbare verkoop van roerende goederen, de impost op trouwen en begraven en de belasting op familieadvertenties in de krant. Daardoor zijn deze archieven van groot belang bij genealogisch onderzoek én bij onderzoek naar de historie van gebouwen. In de inleidingen van de inventarissen is een uitgebreide uiteenzetting over de inhoud van de gaardersarchieven opgenomen. De Gaardersarchieven zijn online te vinden op de websites van het Nationaal Archief en FamilySearch, een non-profit organisatie voor genealogische gegevens.

Gerecht (Schout en Schepenen)

De schout was een lokaal ambtenaar, belast met bestuurlijke en gerechtelijke taken en handhaving van de openbare orde. Hij was hoofd van het dorpsbestuur of de voornaamste bestuurder binnen een heerlijkheid die werd aangesteld door zijn heer om in diens naam te handelen. In de 18e eeuw veranderde de naam schout in drossaard. Onder Napoleon werd de naam maire ingevoerd, in 1814 gewijzigd in burgemeester, in 1817 weer in schout en in 1825 per Koninklijk Besluit naar burgemeester.

Een schepen was openbaar bestuurder op plaatselijk niveau. De schepen maakte deel uit van het college van burgemeester en schepenen. Plaatselijk bestuur werd gezamenlijk aangeduid als schout en schepenen. In Nederland wordt een schepen wethouder genoemd. De term schepen was in Nederland vóór 1795 gebruikelijk als dorps- of stadsbestuurder. De Schepenbank is het oude woord voor het lokale bestuur, met inbegrip van de plaatselijke rechtspraak.

Omdat kerkelijke katholieke huwelijken niet rechtsgeldig waren, moesten katholieken ook burgerlijk trouwen. De huwelijken werden daarom voltrokken voor schout en schepenen.

Genealogische diagrammen

Een genealogisch diagram is een schematische en grafische weergave weergave van relaties naar gemeenschappelijke voorouders, nakomelingen en andere relaties binnen de familie en het gezin. Het diagram is visueel te vergelijken met een organigram en kan worden weergegeven in een boomstructuur met als uitgangspunt een één persoon. Er is geen vaste regel hoe een genealogisch diagram er uit moet zien of wat deze moet bevatten.

Familiedrukwerk en andere correspondentie

Het gebruik om anderen met een gedrukte aankondiging op de hoogte te brengen van huwelijk of overlijden stamt uit de achttiende eeuw. Eerst alleen in de maatschappelijke bovenlaag, maar vanaf 1850 werd het door de rest van de bevolking overgenomen. Geboortekaartjes werden pas vanaf de twintigste eeuw op grote schaal verspreid.

Familiedrukwerk bevat aankondigingen van verloving, huwelijk, geboorte en overlijden. Hierin worden doorgaans de namen van de hoofdpersonen en de datum en plaats van de gebeurtenis vermeld. Het familiedrukwerk bevat voor een groot deel dezelfde informatie als de familieadvertenties. Bij verlovings- of huwelijksaankondigingen worden meestal ook de namen van de ouders van beide partners vermeld. Geboortekaartjes geven vaak ook de namen van broertjes en zusjes.

kraan/gebruikte_bronnen.txt · Laatst gewijzigd: 2023/01/05 20:30 door dirkjankraan

Paginahulpmiddelen